Herkese merhabalar, yeni bir doğa ve kamp videosu ile karşınızdayım. Bu kampımda ıssız ormanda doğada tek başıma kaldım. İzmir'de bulunan Balçova Terapi Ormanı'na il...
İlkyardım ve Sağlık
Böcek Sokma ve Isırmalar
Arı Sokması
Belirtiler: Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur. Arının soktuğu bölgede iğne var ise steril bir şey ile çıkarılmalıdır.
İlkyardım: Soğuk su ile yıkanabilir. Eğer kişinin ağız bölgesine soktuysa kişinin buz emmesi sağlanabilir. Ağız içi sokmalarında ve alerji hikâyesi olanlarda tıbbi yardım istenir.
Akrep Sokması
Belirtiler: Kuyruğundaki boğum sayısı ne kadar ise zehri o kadar fazladır. Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluşturur. Ağrı, ödem, iltihaplanma, kızarma, morarma, adale krampları, titreme ve karıncalanma, huzursuzluk, havale gözlenebilir.
İlkyardım: Soktuğu bölge hareket ettirilmez. Yatar pozisyonda tutulur. Soğuk uygulama yapılabilir. Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanabilir. Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.
Yılan Sokması
Daha kısa boylu, pulları parlak ve çok olanlar zehirli olabilir.
Belirtiler: Bölgede morluk, kusma, karın ağrısı, ishal gibi sindirim bozuklukları, aşırı susuzluk, şok, kanama, psikolojik bozukluklar, kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum bozukluğu gözlenebilir.
İlkyardım: Hasta sakinleştirilip, yaranın olduğu bölge soğuk su ile yıkanabilir. Yara çevresinde baskı yapabilecek eşyalar(yüzük, bilezik vb.) çıkartılır. Yara yeri, baş veya boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır. Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (turnike asla yapılmaz). Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez). Yaranın olduğu bölge kesilip kan akıtma yapılmaz. Yaşamsal bulgular izlenir. Tıbbi yardım istenir.
Kedi-Köpek Gibi Hayvan Isırmaları
İlkyardım: Hasta/yaralı yaşamsal bulgular yönünden değerlendirilir. Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır. Yaranın üstü temiz bir bezle kapatılır. Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır. Bu durumda da tıbbi yardım istenmelidir.
Kene Isırması
Kuluçka Süresi: Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını takiben kuluçka süresi genellikle 1-3 gündür; bu süre en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, ifrazat veya diğer dokulara doğrudan temas sonucu bulaşmalarda bu süre 5-6 gün, en fazla ise 13 gün olabilmektedir.
Belirtileri: Ateş, kırıklık, baş ağrısı, halsizlik, kanama pıhtılaşma mekanizmalarının bozulması sonucu; Yüz ve göğüste kırmızı döküntüler ve gözlerde kızarıklık, gövde, kol ve bacaklarda morluklar, burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülür. Ölüm karaciğer, böbrek ve akciğer yetmezlikleri nedeni ile olmaktadır.
İlkyardım: Yakında tıbbi merkez var ise öncelikle oraya başvurulmalıdır. Kene üzerine herhangi bir kimyasal dökülmez. Böyle bir şeyin yapılması durumunda kenenin emdiği kan geri kusabilir ve daha da kötü bir durum meydana gelir. Ucu ince cımbız ile kenenin kan emdiği bölgeden hortumunda nazikçe yakalayıp çıkarılır. Bunu yaparken kene vücuduna dokunulmamalıdır. Kene çıkarıldıktan sonra o bölge alkol, yoksa sabun ile temizlenmelidir. Bu işlemlerden sonra en kısa zamanda tıbbi merkeze giderek tekrar kontrol ettirmek faydalı olacaktır.
Zehirlenmeler
Gıda Zehirlenmesi
Belirtiler: Bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishaldir.
İlkyardım: Bilinç kontrolü yapılır. Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır. Zehirli madde, ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır. Yaşam bulguları değerlendirilir. Kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir. Özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz. Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir. Ağır yiyecekler tüketilmemelidir. Tıbbi yardım istenmelidir. Tıbbi müdahaleye yardımcı olmak için;
• Zehirli maddenin türü nedir?
• İlaç ya da uyuşturucu alıyor mu?
• Hasta saat kaçta bulundu? gibi soruların cevabı araştırılır.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi
Belirtileri: Baş ağrısı, bağ dönmesi ve nefes darlığı olabilir.
İlkyardım: Bulunan ortamdan uzaklaşmalı ve temiz hava alınmalıdır. Bol su tüketilmelidir.
Deri Yoluyla Zehirlenmeler
Belirtileri: Bilinç kaybı, havale, rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk.
İlkyardım: Yaşam bulguları değerlendirilir. Ellerin zehirli madde ile teması engellenir. Zehir bulaşmış giysi varsa çıkartılmalıdır. Bol su ile yıkanıp temizlenmelidir. Tıbbi yardım istenmelidir.
Şok ve Bayılma Durumları
Belirtileri: Nabzın düzensizleşmesi, rengin solması, mide bulantısı, dudaklarda morarma, susama, göz bebeklerin büyümesi, soğuk terleme ve bilinç kaybı gözlenebilir.
İlkyardım: Hasta şok pozisyonuna getirilir. Sırt üstü yatar şekilde bacaklar yukarıda olacak şekilde olmalıdır. Bilincin açık olması sağlanır. Soluk yolu açık tutulur. Hastanın üzeri örtülür. İç kanamalarda şok pozisyonu uygulanmaz.
Yaralanmalar
Açık Yaralanmalar
Sıyrık, kesik, yırtık ve delinme şeklinde yaralanmalardır. Yaranın boyutuna, bölgesine göre kanama olur.
İlkyardım: Öncelikle kanama durdurulur ve yaranın daha fazla kirlenmemesine özen gösterilir. Yaralı bölge çok fazla hareket ettirilmemelidir. Yara çok kirlenmiş ise temiz bir suyla yıkanmalıdır. Bu su soğuk olmamalıdır. Açık yara paslı demir-metallerle veya toprakla temas etmişse hemen tetanos aşısı/serumu yapılmalıdır.
Kapalı Yaralanmalar
Üstteki deri tabakasında herhangi bir hasar veya doku kaybı olmamasına rağmen, alt dokularda meydana gelen kanamalardır. Ekimoz ve hematom olarak sınıflandırılırlar.
Ekimoz: Deri altındaki sınırsız kanamalar sonucu oluşan morluk ve çürüklerdir.
Hematom: Deri altındaki sınırlı kanamalar, yani kan toplanmasına denir. Yumuşak doku yaralanmasının yanında, kırıklar ya da herhangi bir damar yaralanmasından sonra da görülebilir.
İlkyardım: Soğuk uygulama, yüksekte tutma ve dinlendirme şeklindedir. Bir bez veya havluya sarılmış buz, kanayan bölgeye uygulanırsa kanama azalacaktır. Fakat aradan uzun bir süre geçerse bunun bir faydası olmayacağından, bölgeye ağrıyı azaltması açısından sıcak uygulama yapılabilir.
Kanamalar
Bölgeye Göre Kanamalar
Dış Kanamalar
Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.
İç Kanamalar
Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez. Bu kanamalar ezik veya çürükler sebebi ile ortaya çıkabilir.
Doğal Deliklerden Olan Kanamalar
Burun Kanaması
• Soğuk kompres uygulanabilir. Kirli kan temizlenip ve baş öne eğilip burun kemiğine 5-10 dk baskı yapılır. Baş asla yukarı dikilmez.
Kulak Kanaması
• Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir.
• Kanama ciddi ise kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapatılır.
• Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırtüstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır
Akciğer Kanaması
Öksürme ile ağızdan kan gelir.
İlkyardım: Yapılması gereken ilk şey, kanayan akciğer bölümü biliniyorsa hastanın o tarafın üzerine yan yatırılmasıdır. Yani eğer sağ akciğerden kanadığı bilinen bir hasta söz konusuysa, hasta sağ tarafı altta kalacak şekilde yan yatırılmalıdır. Böylece kan yer çekimi ile sağ akciğerde kalır, yukarıda kalan sol akciğer hastanın nefes almasını sağlamaya yeterli olacaktır. Böylece hastanın kanamasını durdurmak için tedavi etmeye yeterli süre elde edilmiş olur.
Mide Kanaması
Kusma ile ağızdan kan gelir.
İlkyardım: Mide kanaması kişinin hayati fonksiyonlarını oldukça kötüleştirecek bir duruma getirdiyse (halsizlik, baş dönmesi, bayılma gerçekleştiyse) kişi en kısa zamanda hastane ortamına getirilmelidir.
Böbrek ve İdrar Kanaması
İdrar yoluyla kan gelir.
Damarlara Göre Kanamalar
Atardamar Kanaması
Kalp atışına uyumlu şekilde kesik ve fışkırarak akar, açık kırmızı renklidir.
Toplardamar Kanaması
Devamlı akar, koyu kırmızı renklidir.
Kılcaldamar Kanaması
Kanama yavaş ve sızıntı şeklindedir. Küçük kabarcıklar görülebilir.
Kanamalarda İlkyardım
• Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır.
• Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır.
• Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır.
• Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır.
• Kanayan bölge yukarı kaldırılır.
• Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilk yardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa boğucu sargı (turnike) uygulanır.
• Şok pozisyonu verilir.
• Sık aralıklarla (2-3 dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir.
Yanıklar
1. Derecede Yanıklar
Deride kızarıklık, ağrı ve yanık olan bölgede ödem olmasıyla birlikte ortaya çıkar. Yaklaşık 48 saatte iyileşen bu yanık dereceler arasında en hafif olandır.
2. Derecede Yanıklar
Derinin içerisinde su dolu kabarcıkların meydana geldiği bu derecede yanan bölgede ağrı meydana gelir. Deri kendisini yenileyene kadar bölgedeki yanık iyileşmez. Kabarcıklar patlatılmamalıdır. Krem sürüp sarılmalıdır.
3. Derecede Yanıklar
Dereceler arasında en tehlikeli olan ve ölümcül sonuçlar doğurabilen bu yanık türünde ise derinin tüm tabakası yanıktan etkilenir. Damar, sinir ve kaslarda etkisi görülen üçüncü dereceden yanıkta siyah ve beyaz lekeler görünebilir. Sinirler zarar gördüğü için hasta ağrı hissetmez ancak yanık olan bölge tehlike altındadır.
İlkyardım:
• Yanık bölge en az 20 dakika oda sıcaklığındaki su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez).
• Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır.
• Temizliğe dikkat edilir.
• Su toplamış yerler patlatılmaz.
• Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir
• Yanık üzeri temiz ve nemli bir bezle örtülür veya streç film ile kaplanır.
• Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzak ise, hastanın/yaralının kusması yoksa, bilinçliyse ağızdan sıvı (1 litre su -1 çay kaşığı karbonat - 1 çay kaşığı tuz karışımı veya maden suyu) verilerek sıvı kaybı önlenir.
Kimyasal Yanıklar
Asit ve alkali maddeler ile oluşan yanıklar.
• Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir.
• Bölge bol suyla en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır.
• Giysiler çıkarılmalıdır.
• Hasta/yaralı örtülmelidir.
• Tıbbi yardım istenmelidir
Elektrik Yanıklıkları
• Hastaya/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir. Akımı kesme imkânı yoksa tahta çubuk ya da ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir.
• Hastanın/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir.
• Hastaya/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir.
• Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir.
• Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir.
• Tıbbi yardım istenmelidir.
Hipotermi
Suda uzun süre kalmak. Soğuk suya düşüp uzun süre ıslak kalmak. Açlık, susuzluk, hareketsizlik vs. durumlar etkiler. Vücut sıcaklığının 35°C altına düşmedir. Donma durumudur.
Hafif Hipotermi( Derece 1)
Biraz daha vücut sıcaklığının düşmesi ile çevrenin farkına varamaması ve bilinç kaybı gibi belirtiler gözlenir. Vücut sıcaklığının 32°C lerde olma durumudur.
Orta Hipotermi( Derece 2)
Uyku haline girilir. Titreme olmaz. Vücut sıcaklığı 29°C’ye kadar düşer.
Ağır Hipotermi( Derece 3)
Koma hali, bilinç kaybı, reflekslerin olmaması, uyarılara yanıt verememe. Kalp ve solunum durur. Vücut sıcaklığı 28°C altına düşer.
Donma( Derece 4)
Derinin rengi sarı-beyaz olur. Yaşam belirtisi olmaz. Vücut sıcaklığı 27°C’ye düştüğünde.
İlkyardım:
• Özellikle çevreye ilgisizlik veya zihinsel karışıklık gibi ileri hipotermi belirtileri varsa derhal 112 numaralı acil çağrı merkezi aranmalıdır.
• Hasta ile konuşularak ya da hafifçe sarsarak bilinci kontrol edilmelidir.
Bilinç kaybı durumunda solunum ve dolaşım yani nabzı ??kontrol etmek gerekir. Gerekliyse kalp masajı ve suni solunuma başlanmalıdır.
• Eğer mümkünse hasta sıcak bir ortama taşınmalıdır. Ama direk sıcak bir ortam değil yavaş yavaş ısınabileceği şekilde bir ortam yaratmak gereklidir.
• Hasta için sıcak bir ortam temin edilemiyorsa hastayı rüzgar ve soğuktan korumak için önlem alınmalıdır. Özellikle baş ve boyun bölgesi sıcak tutulmaya çalışılmalıdır.
• Kişi üzerinde ıslak giysi varsa çıkarılmalıdır.
• Hasta yerde yatıyorsa, battaniye ya da benzeri başka bir şey kullanarak yer ile teması engellenmelidir.
• Alkollü içecek verilmemelidir. Normal sıcak içecekler verilebilir.
Kırık Durumları
Belirtiler: Ağrı, dokunmaya karlı hassasiyet, şişlik, morluk, şekil bozukluğu vs. olabilir.
İlkyardım:
• Hayatı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir.
• Hasta/yaralı hareket ettirilmez, sıcak tutulur.
• Tespit ve sargı yapılırken parmaklar görünecek şekilde açıkta bırakılır. Böylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarlılık kontrol edilir.
• Kırık şüphesi olan bölge, ani hareketlerden kaçınılarak bir alt ve bir üst eklemleri de içine alacak şekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yapılmış olmalı ve kırık kemiğin alt ve üst eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalıdır.
• Açık kırıklarda, tespitten önce yara temiz bir bezle kapatılmalıdır.
• Kırık bölgede sık aralıklarla nabız, derinin rengi ve ısısı kontrol edilir.
• Kol ve bacaklar yukarıda tutulur.
• Tıbbi yardım istenir.
Burkulma Durumları
Eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır. Zorlamalar sonucu oluşur. Şişlikler oluşabilir.
İlkyardım:
• Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilir.
• Şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır.
• Erken dönemde soğuk uygulama yapılır.
• Hareket ettirilmez.
• Tıbbi yardım istenir.
Çıkık Durumları
Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır. Kendiliğinden normal konumuna dönemez.
Belirtiler: Yoğun ağrı, şişlik, kızarıklık ve işlev kaybı olarak görünebilir.
İlkyardım:
• Eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir.
• Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmaz.
• Hastaya/yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez.
• Bölgede nabız, deri rengi ve ısı kontrol edilir.
• Tıbbi yardım istenir.
Kramp Durumları
Kasların üst üste binmesi durumudur. Tuz kaybı, çok sıcak veya çok soğuk olması, aşırı zorlama, açlık vb. sebeplerden olabilir.
İlkyardım:
• Sıcak uygulama yapılabilir.
• Bol su içilebilir.
• Kramp bölgesine hafif masaj yapılabilir.
Boğulma Durumları
Boğazda bir şey kalması halinde boğulma durumu oluşabilmektedir.
İlkyardım:
• İlk olarak kişinin öksürmesi istenir.
• Olmaz ise iki kürek kemiği arasına el içi ile sertçe yukarı doğru itilir.
Günlük hayatımızda ya da doğaya gittğimizde başımıza gelebilecek bu durumlara karşı neler yapabileceğimizi elimden geldiğince sizlere aktarmaya çalıştım. Umarım faydalı bir yazı olmuştur. Sağlıcakla kalın, sağlıklı günler dilerim.
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız. Giriş yapmak için tıklayınız.